Pas një procesi të kujdesshëm dhe të detajuar vlerësimi, juria e Shërbimit të Arkitektit të Kryeqytetit, e përbërë nga personalitete të shquara nga fusha e arkitekturës dhe akademisë, ka arritur t’i përzgjedhë tre projektet më të mira në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në lagjen Mati 1 dhe në konkursin për çerdhe-kopshtin në Kolovicë.

Përfaqësuesi i Asociacionit të Arkitektëve të Kosovës, arkitekti Ardit Jadrashi, përfaqësuesi i Komunës së Prishtinës, arkitekti Gëzim Kastrati, dhe akademik Anton Berishaj, kanë shqyrtuar me kujdes të gjitha aplikimet, duke vlerësuar kreativitetin, funksionalitetin dhe përshtatjen e tyre me kontekstin mjedisor dhe social të zonës. Kriteret e vlerësimit kanë përfshirë integrimin kontekstual, aspektin funksional, inovacionin, origjinalitetin si dhe aspektet estetike.

Si rrjedhojë e një analize të thellë dhe pas diskutimeve shteruese, juria ka arritur në vendimin për të zgjedhur tre projektet më të mira, që shquhen për qasjen e tyre të veçantë ndaj arkitekturës dhe dizajnit të hapësirave edukative për fëmijë.

Këto projekte janë dalluar për origjinalitetin e tyre, meqë në trajtesën e tyre kanë ofruar zgjidhje të reja dhe të qëndrueshme, që synojnë të përmirësojnë cilësinë e jetës dhe të ofrojnë një mjedis të përshtatshëm për edukimin dhe lojën e fëmijëve të lagjeve Mati 1 dhe Kolovicë.

Fituesit e konkursit ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Mati 1

Projekti fitues në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Mati 1, është përzgjedhur ai i arkitektëve Arjeta Gorqaj dhe Shpat Ademaj, të cilët atë e cilësojnë si ambient gjithëpërfshirës, që i përgatit fëmijët jo vetëm në rrafshin edukativ, por edhe në atë social dhe emocional.

“Të qenit pjesë e edukimit brenda kopshteve që pasqyrojnë rehatinë dhe sigurinë e shtëpisë është një prej elementëve thelbësorë në ngjizjen e ndjenjës së përkatësisë dhe qetësisë tek fëmiu. “Foleja” e ka të përbrendësuar këtë parim, duke integruar konceptin e shtëpisë, që bën të mundur krijimin e një ambienti të njohur dhe që mbështet zhvillimin fare të natyrshëm të fëmiut.
Ky koncept paraqet ndërthurje midis dizajnit intuitiv dhe dimensioneve psikologjike, duke ridefinuar dinamikën hapësinore në edukimin e hershëm të fëmijëve. Përtej të qenit përpjekje arkitekturore, ai paraqet një mësymje për ta riparë horizontin e të mësuarit, përmes lenteve të fëmiut, i cili kërkon rehati dhe siguri. Në një mënyrë, kemi sfiduar paradigmat konvencionale të edukimit duke krijuar hapësira që harmonizojnë shtysat e brendshme për rehati, përkatësi dhe për të hulumtuar, të cilat bëhen pjesë e jona që në fëmijëri. Kështu, ky lloj i çerdhe-kopshtit kalon përtej formave tradicionale të edukimit, duke ofruar një ambient shumëdimensional që i jep ngjyrat e nevojshme fëmijërisë.
Në thelb të konceptit të “Folesë” është të kuptuarit se ambienti luan rol thelbësor në zhvillimin e fëmiut. Është tanimë e dokumentar rëndësia e krijimit të një ambienti të sigurt, të cilin fëmiu e njeh, në rrënjosjen e ndjenjave të sigurisë dhe përkatësisë. Duke dizajnuar hapësira që u përgjajnë atyre të shtëpisë, ne kemi synuar që ta mbështesim zhvillimin kognitiv dhe emocional të fëmiut, duke bërë që dalja e tyre e parë midis të tjerëve të jetë më miqësore.
Filozofia prapa dizajnit të “Folesë” ka në thelb krijimin e një kapërcimi pothuaj të pavërejtshëm midis rehatisë së shtëpisë dhe hapësirave edukative në çerdhe-kopsht. Çdo aspekt i dizajnit, përfshirë atë të brendshëm, që prej materialeve, formave dhe ngjyrave, është krijuar me kujdes ashtu që të krijojë idenë e përkatësisë dhe ngrohtësisë.
Jemi të bindur që “Foleja” përfaqëson një përpjekje të ndryshme dhe krejt të veçantë në edukimin e hershëm, ku kufijtë midis shtëpisë dhe shkollës bëhen vështirë të dalllueshëm, duke krijuar hapësira që, po aq sa janë edukative, janë të këndshme. Ndërthurja e disa fushave në krijimin e këtij koncepti bën që “Foleja” të mund të quhet ambient gjithëpërfshirës, që i përgatit fëmijët jo vetëm në rrafshin edukativ, por edhe në atë social dhe emocional”.

Projekti i përzgjedhur si i dyti më i mirë në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Mati 1 është një bashkëpunim kosovaro-maqedonas. Duke vënë theksin tek ndikimi ambiental, por veçanërisht tek nevojat e fëmijëve për ambient të këndshëm, EN:A Office dhe Alko – H, vlerësojnë të kenë krijuar një hapësirë krejt të veçantë që i takon të ardhmes.

“Në projektimin dhe ndërtimin e kopshtit për fëmijë është marrë parasysh impakti ambiental dhe është përpiluar për të minimizuar ndikimin negativ në mjedis. Çerdhja ështe projektuar për të ofruar një mjedis të sigurt dhe stimulues për fëmijët e grupmoshaave të ndryshme. Në përgjithësi kemi të bëjmë me një zonë të qetë dhe e rrethuar nga dy anë me rrugë. Vetë forma e objektit parandalon daljen direkte në rrugë dhe krijimi i zonave për lojëra dhe aktiviteteve që janë më larg rrugëve për të reduktuar rrezikun.
Koncepti i formës së objektit me obor të brendshëm është një ambient i ndërtuar me qëllim për të siguruar qasje të lehtë dhe të sigurt për fëmijët në grupmosha të ndryshme. Fasada e ndërtesës është e projektuar me elemente të ventilimit, për të siguruar qarkullimin e ajrit të fresket dhe për të mbrojtur ambientin nga kondensimi dhe ndotja. Përdorimi i sistemit konstruktiv me shtylla dhe mure mbajtëse siguron stabilitet dhe siguri në ndërtim, duke i lejuar kopshtit të qendrojë në mënyrë të qëndrueshme dhe të sigurt.
Çerdhja është organizuar në një menyrë që të ofrojë hapësira të ndryshme të pranueshme për femijët e moshave nga 0,9 deri në 5 vjeç, si lojerat dhe aktivitetet e tjera. Pjesa e jashtme e çerdhes është e mbuluar me gjelbërime dhe lojëra për të ofruar një mjedis lehtë të qasshëm dhe te sigurt për femijet. Pjesa e kulmit është menduar të jetë e shfrytëzueshme duke krijuar një terasë të gjelbëruar e cila lidhet me oborrin e brendshëm duke mundësuar qasjen direkte si nga përdhesa dhe kati i parë, duke ofruar një ambient me lojra dhe aktivitet për fëmijë.
Kopshti përmban edhe ambiente të tjera shtesë si tualetet, kuzhina, dhoma gjumi, dhomë e kujdesit mjekësor dhe dhomë për personelin, te cilat janë të organizuara në mënyre të përshtatshme për nevojat e përdoruesve”.

Projekti i përzgjedhur si i treti më i mirë në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Mati 1 është ai i arkitektit turk Halil Soysal Cirit. Autori i projektit ka sqaruar se në fokus të krijimit të tij ka qenë maksimizimi i hapësirave të gjelbra dhe hapësirat që fëmijëve u japin mundësi të zhvillohen.

“Në një hapësirë të vendosur në aksin e rritjes së qytetit, midis hapësirave të reja rezidenciale, ky çerdhe-kopsht synon që t’i mbulojë nevojat e komunitetit përreth. Projektin e ndan nga rruga kryesore një zonë tampon, me një zonë konservimi. Meqë hapësirat e gjelbra përreth janë të bollshme dhe për faktin që kemi të bëjmë me çerdhe-kopsht, ka qenë shumë e rëndësishme që hapësirat e gjelbra të jenë sa më të shumta. Në këtë mënyrë reduktohet gjurma e karbonit dhe arrihet që fëmijët ta shijojnë strukturën e integruar kujdesshëm me natyrën. Oborri i brendshëm është vendosur me qëllim që të krijohet një hapësirë e sigurt dhe të ruhet gjelbërimi. Kjo strukturë në formën e një U-je me tre krahë kombinon zonën e gjelbër të oborrit dhe atë të zonës tampon, gjë që zvogëlon shumë zhurmat që mund të arrijnë deri në atë hapësirë. Funksionet e kopshtit dhe të çerdhes janë të vendosura në dy krahë të veçantë, ndërsa ndërtesa merr formën e saj me një krah të tretë, i dedikuar për funksione të përbashkëta. Kështu, ndërtesa ka hapet kah oborri me një hyrje të vetme dhe të kontrolluar. Përveç faktit që ngrehina është njëkatëshe edhe në fasadat e jashtme ajo përshtatet mirë me teksturën urbane përreth”.

Fituesit e konkursit ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Kolovicë

Projekti fitues në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Kolovicë, një bashkëkrijimi i arkitektëve Serhat Sen, Kemal Tas, Dilara Akdemir, Alican Tufenkoglu dhe Ramiz Laçi, sipas tyre, sjell frymë të re në mënyrën si mendohen dhe realizohen çerdhe-kopshtet.

“Ngrehina është vendosur në një nga kodrinat e parcelës është dizajnuar mbi idenë e dizajnit që sheh nga brenda. Përmes krijimit të një shiriti të gjelbër në fasadë, ne kemi pasur për qëllim ta shfyrtëzojmë dheun i cili do të zhvendoset për ndërtim. Hapësirat funksionale përfshijnë zyrat, depotë dhe dhomat teknike, të vendosura në të dy anët e hyrjes. Në holl, ana e majtë të çon tek ndarjet e kujdesit ditor, të lidhura me një atrium dhe një kopsht të jashtëm, të cilin e kemi quajtur “Kopshti i qetë”. Ngjitur, në anën e djathtë të hollit është korridori i lojërave, që të çon tek kopshti. Kjo hapësirë ka disa oborre të brendshme, njëri prej të cilëve është më i madh se të tjerët, brenda të cilit është një amfiteatër i cili është i ndërlidhur me me çatinë. Po ashtu, një hapësirë tjetër e përbashkët, e ndërlidhur me ato të kopshtit, e cila zgjerohet në një oborr të brendshëm. Hapësira mund të përdoret në skenarë të ndryshëm edhe si çerdhe, por edhe si hapësirë publike. Në rrafshin e qëndrueshmërisë, çatia e ndërtesës mund të konsiderohet si e gjelbër dhe si e tillë lejon mbledhjen e ujit të shiut dhe po ashtu ka hapësirë dhe atributë për efiçencë të energjisë”.

Projekti i përzgjedhur si i dyti më i mirë në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Kolovicë, krijuar nga arkitektët nga Korea Jugore, Yejun Lee, Seohyun Lee dhe Chanwon Lee, të cilët shpjegojnë se bazuar në teorinë e edukimit Montessori kanë konceptuar një hapësirë fluide, e cila i përgjigjet nevojave zhvillimore të fëmijëve.

“Kopshti ynë, përveç të qenit hapësirë në të cilën fëmijët mund të jenë të lirshëm dhe të bashkëveprojnë aktivisht, u ofron atyre rehatinë e të qenit fëmijë. Në hapësirat që kemi dizajnuar ata mund të lëvizin lirshëm përgjatë rrugëve dhe hapësirave ndërlidhëse dhe po ashtu mund t’i lëvizin e t’i vendosin ku të duan mobiliet. Duke ndërtuar mbi teorinë e edukimit Montessori, ne kemi krijuar një trajtë fluide të kopshtit, për dallim nga ato statike, siç zakonisht janë çerdhet dhe kopshtet. Si e tillë ajo i nxit fëmijët të bëhen individë të veçantë dhe u mundëson ta rriten duke zgjeruar potencialet e tyre. Ndarja është bërë në tre nivele, duke vendosur programe në të njëtin nivel, ashtu që të rrite tefikasiteti. Ndërlidhjet janë bërë me rampa, ashtu që të mos ketë pengesa fizike dhe që mund të përdoren lehtë në raste të padëshirueshme emergjencash. Format kuboide janë të ndërlidhura mes vete përmes mbivendosjes, gjë që e bën përvojë më vete kalimin nga njëri nivel në tjetrin”.

Projekti i përzgjedhur si i treti më i mirë në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Kolovicë është po ashtu një bashkëpunim rajonal. Në shpjegimin e tyre lidhur me projektin, arkitektët Elja Putes, Jasmin Oerdic, Haris Dervisagic dhe Lejla Varenikovic, kanë shpjeguar që përmes elementëve të dizajnit ata janë munduar të tregojnë konsideratat për hapësirën dhe hapësirat rrethuese, duke mundësuar që kopshti të jetë i sigurt, mikpritëse dhe një ambient në të cilin fëmijët do të kenë dëshirë ta kalojnë një pjesë të ditës.

“Projekti ynë vë theksin tek trajtesa holistike ndaj dizajnit arkitekturor, duke i dhënë përparësi qasjes, sigurisë dhe funksionalitetit, në raport me konfigurimin e terrenit dhe kontekstin e përgjithshëm. Për faktin që parcela ka pjerrtësi natyrore dhe karakteristika lehtësisht të dallueshme, siç për shembull është pjesa kodrinore, e cila mund të shërbejë si park lojërash, dizajni ynë integrohet pa vështirësi brenda hapësirave rrethuese. Hapësira për shumë qëllime është vendosur në qendër të objektit, duke krijuar më shumë mundësi në të tre nivelet, përmes përfshirjes së atriumeve mirë të vendosura, ashtu që drita natyrore të depërtojë në hapësirat e brendshme. Njëkohësisht, çdo zonë, që prej hyrjes, deri tek dhomat e stafit mjekësor dhe dhomat e stafit tjetër të çerdhe-kopshtit janë trajtuar me kujdes të madh, për të siguruar funksionalitet dhe rehati për fëmijët dhe për vetë stafin. Duke i vendosur hapësirat e shërbimit në dy kate, ne synojmë që të ngrisim efikaistetin e punëve ditore dhe menaxhimin më të mirë të burimeve, në mënyrë që ambienti për fëmijët të jetë sa më i këndshëm. Tarracat ngjitur me hyrjen ofrojnë hapësira të përbashkëta për shoqërim dhe për të pushuar, duke i dhënë ndërtesës dimensionin e domosdoshëm social. Në këtë projekt, përveç krijimit të hapësirave të rehatshme për fëmijët, theksi vihet tek dizajni i qëndrueshëm dhe kujdesi ndaj mjedisit. Përmes elementëve të dizajnit ne kemi treguar konsideratat për hapësirën dhe hapësirat rrethuese, duke mundësuar që kopshti të jetë i sigurt, mikpritëse dhe një ambient në të cilin fëmijët do të kenë dëshirë ta kalojnë një pjesë të ditës”.

Për çerdhe-kopshtin në lagjen Mati 1, vlera e përgjithshme e shpërblimeve është përcaktuar në shifrën 12 mijë e 200 euro, prej të cilave 7 mijë euro i takojnë vendit të parë, 3 mijë e 500 vendit të dytë dhe 1 mijë e 700 euro vendit të tretë.

Ndërkaq, për çerdhe-kopshtin në lagjen Kolovicë, vendi i parë do të shpërblehet me 6 mijë euro, i dyti me 3 mijë dhe i treti me 1 mijë e 500 euro. Pra, tërësia e shpërblimeve do të jetë 10 mijë e 500 euro.

Në këto konkurse ndërkombëtare, të hapura në dhjetor të vitit të shkuar, përveç arkitektëve dhe studiove të arkitekturës nga vendi dhe rajoni, kanë aplikuar edhe një numër shumë i madh i arkitektëve dhe studiove të huaja.