Muaj: Prill 2024

Zhvillimi i qëndrueshëm urban në metropolet botërore mbështetet në rolin thelbësor të organizatave që orientojnë zhvillimin e qyteteve drejt një të ardhmeje të planifikuar dhe të qëndrueshme. Nga metropolet historike si Londra dhe Parisi, te qendra botërore si New Yorku dhe Singapori, dhe së fundmi, edhe Prishtina, këto institucione janë të pazëvendësueshme në formulimin e vizionit dhe strategjive për një transformim urban të menduar mirë.

Për qytetet në faza fillestare të zhvillimit të identitetit të tyre, si Prishtina, këto organizata kanë një rëndësi dyfish. Ata jo vetëm që ruajnë arkitekturën dhe trashëgiminë kulturore, por gjithashtu veprojnë si arkitektët që ndërtojnë të ardhmen. Duke vepruar si një urë mes së shkuarës dhe të ardhmes, ato sigurojnë një zhvillim të qytetit që është harmonik, duke ofruar hapësira që respektojnë të kaluarën dhe përmbushin nevojat e të ardhmes.

Me një planifikim të detajuar, këto entitete e bëjnë të mundur zbatimin e projekteve transformuese nëpër sektorë të ndryshëm, duke ofruar zgjidhje për shumë sfida dhe në këtë mënyrë duke përmirësuar cilësinë e jetesës për banorët.

Mësimet nga qytete si Parisi, Londra, New Yorku, dhe Singapori janë të çmuara në fushën e planifikimit dhe menaxhimit urban. Institucione si “Atelier Parisien d’Urbanisme” në Paris, “Department of City Planning” në New York, “Greater London Authority” në Londër, dhe “Urban Redevelopment Authority” në Singapor demonstrojnë rëndësinë vitale të planifikimit strategjik në ndryshimet urbane.

Këto qendra botërore kanë eksperimentuar me procese që variojnë nga integrimi i elementeve historike me nevojat moderne, si në rastin e Parisit, deri te rikonceptimi i qyteteve si hapësira të gjelbërta urbane, një qasje që po ndiqet nga Singapori.

Këto organizata, duke përfshirë edhe Shërbimin e Arkitektit të Kryeqytetit, funksionojnë si një lidhje midis së shkuarës dhe të ardhmes së qytetit, duke përdorur teknologjinë dhe politikat publike dhe duke krijuar një marrëdhënie të ngushtë me qytetarët.

Ata vendosin standarde të reja për zhvillimin e qëndrueshëm, duke e bërë qytetin jo vetëm të përgatitur për sfidat e së ardhmes, por edhe duke paraprirë ato. Puna që ato kryejnë është dëshmi e një qasjeje të balancuar ndaj zhvillimit, ku inovacioni dhe tradita bashkëjetojnë, dhe nevojat e komunitetit plotësohen në mënyrë që të mos dëmtohet mjedisi.

Duke parë përpara drejt të ardhmes së zhvillimit urban, rëndësia e Shërbimit të Arkitektit të Kryeqytetit në modelimin e Prishtinës së re bëhet gjithnjë e më e qartë. Bashkërendimi i nevojave të ndryshme në një strategji kohorente urbanistike e bën të domosdoshëm krijimin e një vizioni të qartë për një qytet të zhvilluar, dinamik dhe të jetueshëm. SHAK-u ngjashëm si entitetet tjera nëpër botë është po aq i rëndësishëm në ngjalljen e besimit për të ardhmen e qytetit, duke rikujtuar që themelet e qytetit të së ardhmes janë të ndërtuara mbi planifikimin strategjik, bashkëpunimin dhe përkushtimin për t’i trajtuar me shumë kujdes nevojat e ambientit, ekonomisë dhe shoqërisë.

Mbi 100 mijë makina hyjnë pothuaj çdo ditë në Prishtinë. Rreth 80 mijë të tjera janë makina të vetë prishtinasve. Rrjedhimisht, në një ditë të zakonshme, pothuaj 200 mijë makina ndodhen brenda kryeqendrës. Për pasojë, në kohë të pikut dhe në disa fyte të ngushta, trafiku rëndohet shumë.

Vetëm në nyjën e rrugëve “Agim Ramadani”, “Haxhi Zeka” dhe “Ibrahim Lutifu”, përskaj Xhamisë së Çarshisë, në një ditë të zakonshme kalojnë rreth 30 mijë makina. Në kohët e pikut, nëpër këtë nyjë kalojnë mbi 12 mijë makina. Pra, 40 për qind e trafikut ditor.

Këto shifra janë të mjaftueshme për të vënë në pah rëndësinë e zgjidhjes së problematikës së trafikut në këtë zonë. Sipas Planit të Mobilitetit të Qëndrueshëm Urban (PMQU), zhvillimi i një sistemi të integruar të transportit publik, që synon përmirësimin e qasjes në të gjithë qytetin dhe përmirësimin e lidhjes ndërmjet vendbanimeve të tjera urbane në partneritet me ofruesit e transportit publik, është zgjidhja e këtij problemi.

Projekti parasheh ndërtimin e nënkalimit ku do të bëhet zgjerimi i sheshit deri te Sahat Kulla, si dhe do të bëhet lidhja me sheshin ekzistues të njohur si Trekëndëshi. Ndërsa, automjetet do të qarkullojnë nën të.

Edhe sipas Planit Rregullues “Qendra 1” dhe , parashihet ndërtimi i një tuneli në këtë zonë, me qëllim të zgjerimit të shesheve qendrore të qytetit dhe lidhjes së tyre me zonën e vjetër historike.

Tuneli shtrihet në rrugën “Agim Ramadani”, kurse në drejtimin kah Gërmia, nuk do të jetë i mundur ndërtimi, për shkak të zonave të mbrojtura te Xhamia e Madhe dhe Akademia e Arteve. Për ta rregulluar qasjen në atë rrugë do të ofrohen alternativa që shkarkojnë ngarkesat e trafikut të cilat rëndoheshin në kryqëzimin me rrugën “Agim Ramadani”.

Tuneli parshihet të ketë tre shirita qarkullues, prej të cilëve njëri do të jetë vetëm për autobusë dhe dy të tjerët për automjete. Ai do të fillojë nga ndërtesa e Komunës së Prishtinës dhe deri tek ndërtesa e Teatrit Kombëtar, me gjatësi prej 240 metrash.

Projektet më të mira në konkurset ndërkombëtare për çerdhe-kopshte në lagjet Mati 1 dhe Kolovicë janë ekspozuar në hapësirat e Komunës së Prishtinës. Në një ngjarje të organizuar nga qeverisja komunale, ku kanë marrë pjesë aktorë të rëndësishëm politik dhe profesional dhe të hapur për publikun, janë paraqitur dhjetëra projekte të arkitektëve vendorë dhe ndërkombëtarë.

Mundësi të mirë që nëpërmjet konkurseve të këtilla të merren përvojat më të mira të aspekteve urbane dhe arkitekturore, e ka cilësuar kryetari i kryeqytetit, Përparim Rama. Sipas tij, “hapësirat që krijohen për fëmijët janë shumë të rëndësishme, meqë krijojnë një bazë të mirë dhe të rëndësishme për zhvillimin e qytetit”.

Ndryshe nga ngrehinat arsimore që fëmijët i kishin në funksion të tyrin, këto çerdhe janë konceptuar për të qenë në funksion të fëmijëve. Madje, jo për të qenë thjesht çerdhe-kopshte, por një hapësirë tjetër që i ngjan një shtëpie të dytë.

“Ne jemi munduar që ta krijojmë një fole për secilin fëmijë të kryeqytetit, ndaj projektin tonë e kemi quajtur “Foleja””, thotë arkitektja Arjeta Gorqaj, projekti i të cilës, bashkëkrijim me arkitektin Shpat Ademaj, është përzgjedhur fitues në konkursin për çerdhe-kopshtin në lagjen Mati 1. Ideja thonë ata ka qenë që të krijohet një ambient i atillë që fëmijët të ndjehen si të ishin në shtëpi, pra që kalimi i tyre nga shtëpia në çerdhe apo kopsht të jetë sa më i lehtë.

Rrugëtimi drejt transformimit të të menduarit dhe të projektuarit për çerdhe-kopshte që i takojnë të ardhmes së zhvillimit të fëmijëve prishtinas nuk mund të ishte i lehtë. Dhe hapësira ku do të ndërtohen çerdhet e bënte akoma më sfidues.

Arkitekti Ramiz Laçi, projekti i të cilit është përzgjedhur më i miri në konkursin për çerdhe-kopsht në lagjen Kolovicë sqaron se, për këtë arsye, punën e kanë nisur nga topografia, ashtu që të ruhet lidhja me ambientin rrethues, duke krijuar urë lidhëse midis ngrehinës dhe hapësirave që e rrethojnë.

Midis aq shumë projekteve nga shumë arkitektë dhe pothuaj po aq shumë gjuhë e kombësi, të cilat i lidhë vetëm gjuha universale e arkitekturës, dallohet qartë ëndrra për të ardhmen. Dhe atë jo vetëm për fëmijët, por për të gjithë qytetin.

Rrëfimi i zhvillimit të qëndrueshëm urban në qytetet moderne është i ndërlidhur me ekzistencën e entiteteve të veçanta të cilat kujdesen që trajektorja e lëvizjes të jetë në funksion të rrëfimeve të së ardhmes.

Prej kryeqyteteve europiane si Londra dhe Parisi, tek New York-u dhe Singapori dhe tani Prishtina, ndikimi i këtyre ndërmarrjeve, në krijimin e vizionit dhe strategjive për zhvillimin dhe transformimin urban është i pazëvendësueshëm.

Për qytetet që janë në faza të hershme të formësimit së identitetit, siç mund të konsiderohet Prishtina, ato i shërbejnë një qëllimi të dyfishtë. Përveç të qenit kujdestarë të arkitekturës dhe trashëgimisë kulturore të qytetit, luajnë rolin edhe të arkitektit të së ardhmes.

Pra, njëlloj ndërmjetësuesi midis ruajtjes së trashëgimisë dhe nevojave moderne, që garanton zhvillim harmonik të qytetit, përmes krijimit të hapësirave që i japin vendin e merituar të shkuarës dhe shtyjnë përpara nevojat e së ardhmes.

Përmes planifikimit të kujdesshëm, këto entitete bëjnë të mundur realizimin e projekteve transformuese në shumë sektorë, duke u dhënë zgjidhje shumë problemeve dhe për rrjedhojë duke përmirësuar jetën e qytetarëve.

Përvojat nga qytete të tjera si Parisi, Londra, New York-u dhe Singapori ofrojnë mesime të paçmueshme në sferën e planifikimit dhe udhëheqjes. Entitete si “Atelier Parisien d’Urbanisme (APUR), “Department of City Planning” në New York, “Greater London Authority (GLA) dhe “Urban Redevelopment Authority” në Singapor tregojnë rëndësinë e veçantë të planifikimit strategjik në proceset transformuese të qyteteve.

Këto qendra të mëdha botërore kanë kaluar nëpër procese të këtilla, që prej integrimit të elementeve historike me nevojat moderne, siç është shembulli i Parisit, tek një rikonceptim i qytetit “si një kopsht i madh”, gjë të cilën po e bën Singapori.

Këto entitete, përfshirë Shërbimin e Arkitektit të Kryeqytetit, shërbejnë si urë midis të shkuarës dhe të ardhmes së qytetit, duke përdorur teknologjinë, politikat publike dhe përmes krijimit të një marrrëdhënie të afërt me qytetarin.

Duke vendosur standarde të reja për zhvillim të qëndrueshëm, garantohet jo vetëm të qenit i gatshëm për nevojat e së ardhmes, por i paraprihet asaj, duke e definuar. Puna që kryhet është shembull i një qasjeje të balancuar të zhvillimit, ku inovacioni bashkëjeton me traditën dhe nevojat e komunitetit përmbushen pa e cenuar ambientin.

Teksa shohim drejt të ardhmes së zhvillimit urban, roli i Shërbimit të Arkitektit të Kryeqytetit në formësimin e Prishtinës moderne bëhet përherë më i qartë. Nevoja për bashkërendimin e nevojave të ndryshme në strategji kohorente urbanistike e bën të domosdoshëm krijimin e një vizioni të qartë për një qytet të zhvilluar, dinamik dhe të jetueshëm.

SHAK-u ngjashëm si entitetet tjera nëpër botë është po aq i rëndësishëm në ngjalljen e besimit për të ardhmen e qytetit, duke rikujtuar që themelet e qytetit të së ardhmes janë të ndërtuara mbi planifikimin strategjik, bashkëpunimin dhe përkushtimin për t’i trajtuar me shumë kujdes nevojat e ambientit, ekonomisë dhe shoqërisë.

Ekspozita me projektet më të mira në konkurset ndërkombëtare për çerdhe-kopshte në lagjet Mati 1 dhe Kolovicë do të hapet të martën më datë 23.04.2024, në ora 16:30, në hollin e objektit të vjetër të Komunës së Prishtinës.

Përveç tre pozitave të para, në të dy konkurset, do të shfaqen edhe projektet tjera që kanë arritur të futen në dhjetëshen e parë dhe që i kanë plotësuar të gjitha kriteret e vendosura në konkursin e shpallur në dhjetor të vitit të shkuar.

Projekti fitues në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Mati 1, është përzgjedhur ai i arkitektëve Arjeta Gorqaj dhe Shpat Ademaj, të cilët atë e cilësojnë si ambient gjithëpërfshirës, që i përgatit fëmijët jo vetëm në rrafshin edukativ, por edhe në atë social dhe emocional.

Projekti i përzgjedhur si i dyti më i mirë në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Mati 1 është një bashkëpunim kosovaro-maqedonas. Duke vënë theksin tek ndikimi ambiental, por veçanërisht tek nevojat e fëmijëve për ambient të këndshëm, EN:A Office dhe Alko – H, vlerësojnë të kenë krijuar një hapësirë krejt të veçantë që i takon të ardhmes.

Në pozitën e tretë, në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Mati 1 është ai i arkitektit turk Halil Soysal Cirit. Autori i projektit ka sqaruar se në fokus të krijimit të tij ka qenë maksimizimi i hapësirave të gjelbra dhe hapësirat që fëmijëve u japin mundësi të zhvillohen.

Ndërkaq, konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në lagjen Kolovicë e ka fituar bashkëkrijimi i arkitektëve Serhat Sen, Kemal Tas, Dilara Akdemir, Alican Tufenkoglu dhe Ramiz Laçi, sipas tyre, sjell frymë të re në mënyrën si mendohen dhe realizohen çerdhe-kopshtet.

Në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Kolovicë, projekti i përzgjedhur si i dyti më i mirë është krijim i arkitektëve nga Korea Jugore, Yejun Lee, Seohyun Lee dhe Chanwon Lee, të cilët shpjegojnë se bazuar në teorinë e edukimit Montessori kanë konceptuar një hapësirë fluide, e cila i përgjigjet nevojave zhvillimore të fëmijëve.

Projekti i përzgjedhur si i treti më i mirë në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Kolovicë është po ashtu një bashkëpunim rajonal. Në shpjegimin e tyre lidhur me projektin, arkitektët Elja Putes, Jasmin Oerdic, Haris Dervisagic dhe Lejla Varenikovic, kanë shpjeguar që përmes elementëve të dizajnit ata janë munduar të tregojnë konsideratat për hapësirën dhe hapësirat rrethuese, duke mundësuar që kopshti të jetë i sigurt, mikpritëse dhe një ambient në të cilin fëmijët do të kenë dëshirë ta kalojnë një pjesë të ditës.

Për çerdhe-kopshtin në lagjen Mati 1, vlera e përgjithshme e shpërblimeve është përcaktuar në shifrën 12 mijë e 200 euro, prej të cilave 7 mijë euro i takojnë vendit të parë, 3 mijë e 500 vendit të dytë dhe 1 mijë e 700 euro vendit të tretë.

Ndërkaq, për çerdhe-kopshtin në lagjen Kolovicë, vendi i parë do të shpërblehet me 6 mijë euro, i dyti me 3 mijë dhe i treti me 1 mijë e 500 euro. Pra, tërësia e shpërblimeve do të jetë 10 mijë e 500 euro.

Në këto konkurse ndërkombëtare, të hapura në dhjetor të vitit të shkuar, përveç arkitektëve dhe studiove të arkitekturës nga vendi dhe rajoni, kanë aplikuar edhe një numër shumë i madh i arkitektëve dhe studiove të huaja.

Është mbyllur periudha e aplikimit në konkursin e hapur nga Shërbimi i Arkitektit të Kryeqytetit për sheshin monumental që simbolizon sakrificën e Adem Jasharit dhe familjes Jashari, si dhe peshën e saj në rrugëtimin drejt çlirimit.

Konkursi ka qenë i hapur për të gjithë artistët, piktorët, arkitektët, dizajnerët grafik, fotografët, artizanët, studentët dhe profesionistët. Në thirrjen për aplikim ëshët sqaruar se qëllimi është që sheshi ta ketë pjesë thelbësore monumentin e qëndresës, guximit dhe lavdisë së Adem Jasharit dhe familjes Jashari, si një prej themeleve të rëndësishme të lirisë së vendit.

Pra, monumenti synon të nderojë përkushtimin, guximin dhe sakrificën e palëkundur të Adem Jasharit dhe familjes së tij gjatë luftës së Kosovës për pavarësi dhe të shërbejë si një kujtesë e fuqishme për rolin e tyre kryesor në lëvizjen çlirimtare dhe përkushtimin e tyre ndaj kauzës.

Pas mbylljes së periudhës së aplikimit, të gjithë ata që kanë plotësuar parakushtet e pjesëmarrjes do të kenë afat që deri më 29 maj t’i dorëzojnë projektet e tyre, brenda parametrave të përcaktuar në konkurs.

Përzgjedhja preliminare e më të mirëve do të kryhet deri më datë 14 qershor, ndërkaq shpallja e fituesve të konkursit për sheshin monumental do të bëhet më 29 qershor.

Projekti fitues në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në Lagjen Kolovicë, një bashkëkrijimi i arkitektëve Serhat Sen, Kemal Tas, Dilara Akdemir, Alican Tufenkoglu dhe Ramiz Laçi, sipas tyre, sjell frymë të re në mënyrën si mendohen dhe realizohen çerdhe-kopshtet.

Pas një procesi të kujdesshëm dhe të detajuar vlerësimi, juria e Shërbimit të Arkitektit të Kryeqytetit, e përbërë nga personalitete të shquara nga fusha e arkitekturës dhe akademisë, ka arritur t’i përzgjedhë tre projektet më të mira në konkursin ndërkombëtar për koncept-dizajn të çerdhe-kopshtit në lagjen Kolovicë.

Përfaqësuesi i Asociacionit të Arkitektëve të Kosovës, arkitekti Ardit Jadrashi, përfaqësuesi i Komunës së Prishtinës, arkitekti Gëzim Kastrati, dhe akademik Anton Berishaj, kanë shqyrtuar me kujdes të gjitha aplikimet, duke vlerësuar kreativitetin, funksionalitetin dhe përshtatjen e tyre me kontekstin mjedisor dhe social të zonës. Kriteret e vlerësimit kanë përfshirë integrimin kontekstual, aspektin funksional, inovacionin, origjinalitetin si dhe aspektet estetike.

Si rrjedhojë e një analize të thellë dhe pas diskutimeve shteruese, juria ka arritur në vendimin për të zgjedhur tre projektet më të mira, që shquhen për qasjen e tyre të veçantë ndaj arkitekturës dhe dizajnit të hapësirave edukative për fëmijë.

“Ngrehina është vendosur në një nga kodrinat e parcelës është dizajnuar mbi idenë e dizajnit që sheh nga brenda. Përmes krijimit të një shiriti të gjelbër në fasadë, ne kemi pasur për qëllim ta shfyrtëzojmë dheun i cili do të zhvendoset për ndërtim. Hapësirat funksionale përfshijnë zyrat, depotë dhe dhomat teknike, të vendosura në të dy anët e hyrjes. Në holl, ana e majtë të çon tek ndarjet e kujdesit ditor, të lidhura me një atrium dhe një kopsht të jashtëm, të cilin e kemi quajtur “Kopshti i qetë”. Ngjitur, në anën e djathtë të hollit është korridori i lojërave, që të çon tek kopshti. Kjo hapësirë ka disa oborre të brendshme, njëri prej të cilëve është më i madh se të tjerët, brenda të cilit është një amfiteatër i cili është i ndërlidhur me me çatinë. Po ashtu, një hapësirë tjetër e përbashkët, e ndërlidhur me ato të kopshtit, e cila zgjerohet në një oborr të brendshëm. Hapësira mund të përdoret në skenarë të ndryshëm edhe si çerdhe, por edhe si hapësirë publike. Në rrafshin e qëndrueshmërisë, çatia e ndërtesës mund të konsiderohet si e gjelbër dhe si e tillë lejon mbledhjen e ujit të shiut dhe po ashtu ka hapësirë dhe atributë për efiçencë të energjisë”.